Μπαχαρικά: Απλά νόστιμα ή και ασπίδα για τον οργανισμό;
Η χρήση των μπαχαρικών είναι μία πολύ παλιά συνήθεια στην διατροφή των ανθρώπων. Στα παλιότερα χρόνια, υπήρχε η προκατάληψη ότι τα μπαχαρικά και τα μυρωδικά έπρεπε να χρησιμοποιούνται μόνο για ιατρικό σκοπό. Στην Αίγυπτο βρέθηκε πάπυρος του 1550 π.Χ. που καταγράφει περίπου 800 γνωστά βότανα, μπαχαρικά και μυρωδικά της εποχής.
Θα πρέπει όμως πρώτα να ξεκαθαρίσουμε τι εννοούμε λέγοντας μπαχαρικά και τι μυρωδικά.Τι είναι τα μυρωδικά;
Μυρωδικά λοιπόν μπορούμε να θεωρήσουμε τα φύλλα από τα φυτά, τα οποία χρησιμοποιούμε στη μαγειρική φρέσκα, ή αποξηραμένα και μπαχαρικά τα υπόλοιπα τμήματα του φυτού, όπως τα μπουμπούκια , φλούδες , ρίζες, σπόροι .
Τι είναι τα μπαχαρικά;
Τα μπαχαρικά δεν λείπουν από κανένα νοικοκυριό και καμία κουζίνα. Οι περισσότεροι τα χρησιμοποιούμε για να βελτιώσουμε την γεύση του φαγητού, ή να δώσουμε έναν πικάντικο τόνο σε απλά φαγητά, ή για να δημιουργήσουμε εξωτικά πιάτα. Ωστόσο, λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν για τις ευεργητικές τους ιδιότητες στον ανθρώπινο οργανισμό. Τα μπαχαρικά προέρχονται από τους σπόρους, τους καρπούς, το φλοιό, την ρίζα, ή τα άνθη ενός φυτού. Κάθε μπαχαρικό ξεχωρίζει για το μοναδικό του άρωμα και την χαρακτηριστική του γεύση. Βασική τους ιδιότητα είναι να προσδίδουν ιδιαίτερη γεύση σε κάθε τροφή, αλλά παράλληλα έχουν και θρεπτική αξία.
Ποια είναι τα πιο γνωστά μπαχαρικά και ποιές οι ιδιότητες τους;
Βασιλικός
Είναι γνωστός από την αρχαιότητα. Στην Αίγυπτο χρησιμοποιούνταν στην ταρίχευση των νεκρών. Το αφέψημά του καταπραΰνει επίσης από τους πόνους της κοιλιάς. Είναι επίσης τονωτικό και διουρητικό, κατά της ζαλάδας και της νευρικής ημικρανίας. Βασιλικός κοπανισμένος στη μύτη βοηθά σε περιπτώσεις κρυολογήματος. Με κρασί, έχει χωνευτικές ιδιότητες. Συμβάλλει ακόμα στην παραγωγή γάλακτος στις θηλάζουσες μητέρες. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, για το χαρακτηριστικό άρωμά του.
Γαρίφαλο
Πρόκειται για το γνωστό μπαχαρικό που χρησιμοποιείται ευρύτατα στη μαγειρική και στη ζαχαροπλαστική. Τα γαρίφαλα είναι τα αποξηραμένα άνθη του γαριφαλόδενδρου, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη ναυτία, τον εμετό, τον τυμπανισμό και διεγείρει το πεπτικό σύστημα. Είναι ισχυρό τοπικό αντισηπτικό και ήπιο αναισθητικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί εξωτερικά για τον πονόδοντο. Έχει επίσης, αντιγηραντικές ιδιότητες, αφού περιέχει αντιοξειδωτικά συστατικά.
Γλυκάνισος
Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι το θεωρούσαν μαγικό φυτό, επειδή πίστευαν ότι διατηρεί τη νεανικότητα και διώχνει τα κακά όνειρα όταν τοποθετείται κάτω από το μαξιλάρι. Ο Ιπποκράτης το συνιστούσε για να σταματάει το φτάρνισμα. Χρησιμοποιείται για τον εντερικό κολικό και για τον τυμπανισμό. Εχει επίσης ισχυρή αποχρεμπτική και αντισπασμωδική δράση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη βρογχίτιδα , στον κοκίτη και στον επίμονο ερεθιστικό βήχα. Το έλαιο του γλυκάνισου βοηθάει στον καθαρισμό από τις ψείρες.
Δάφνη
Ηταν το φυτό του θεού Απόλλωνα, ο οποίος ερωτεύτηκε τη νύμφη Δάφνη. Για να γλιτώσει από την αγκαλιά του η νύμφη μεταμορφώθηκε σε δέντρο. Από τα κλαδιά του δέντρου, ο θεός έφτιαξε ένα στεφάνι που φορούσε στο κεφάλι του σε ανάμνησή της. Έχτισε επίσης ένα ναό στους Δελφούς από κλαδιά δάφνης. Η ιέρεια των Δελφών, η Πυθία μασούσε φύλλα δάφνης ή ανέπνεε τον καπνό από την καμένη δάφνη για να πέσει σε έκταση και να δώσει τους χρησμούς της. Είναι τονωτικό του στομάχου, ενώ από τους καρπούς της γίνονται φαρμακευτικά σκευάσματα για εντριβές κατά των ρευματισμών. Ακόμη τα φύλλα της χρησιμοποιούνται για την ενδυνάμωση των μαλλιών.
Δενδρολίβανο
Στην αρχαία Ελλάδα οι σοφοί έτριβαν το αιθέριο έλαιό του στο μέτωπό τους γιατί πίστευαν ότι δυνάμωνε τη μνήμη. Το δενδρολίβανο ενεργεί ως διεγερτικό του κυκλοφορικού συστήματος και των νεύρων. Επιπλέον ασκεί τονωτική και ηρεμιστική δράση στο πεπτικό σύστημα, γι αυτό και χρησιμοποιείται όταν υπάρχει ψυχολογική ένταση και το πρόβλημα εκδηλώνεται με μορφή δυσπεψίας που συνοδεύεται από τυμπανισμό, πονοκεφάλους ή κατάθλιψη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση του μυικόυ πόνου, της ισχιαλγίας και της νευραλγίας. Ενεργεί ως διεγερτικό στους θύλακες των τριχών και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις πρόωρης φαλάκρας.
Θυμάρι
Έχει αντισηπτικές, απολυμαντικές και κατευναστικές ιδιότητες στη βρογχίτιδα, στον κοκίτη, στο άσθμα και γενικότερα στον επίμονο βήχα. Οι γαργάρες με θυμάρι βοηθούν στη λαρυγγίτιδα, την αμυγδαλίτιδα και τον ερεθισμένο λαιμό. Βοηθά στον ύπνο, ενώ σε ένα δωμάτιο αρρώστου δροσίζει τον αέρα. Χρησιμοποιείται ως αφέψημα κατά της ατονίας του πεπτικού συστήματος και βοηθά στην καταπολέμηση της χρόνιας καταρροής. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται για τον κατευνασμό των πόνων των δοντιών καθώς και για μασάζ σε μυϊκούς και ρευματικούς πόνους. Το θυμάρι βοηθά και στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος.
Κανέλα
Έχει αντιπαρασιτική, αντιβακτηριακή και αντιμυκητιακή δράση. Τα τελευταία χρόνια πολλές έρευνες τη συσχέτισαν με την καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης (σακχάρου) στα άτομα με διαβήτη. Είναι πλούσια πηγή μαγγανίου και σιδήρου, ενώ περιέχει την ουσία σιναλμαδεΰδη, που της προσδίδει αντιπηκτικές ιδιότητες. Έχει επίσης αφροδισιακές ιδιότητες.
Κάρυ
Το κάρυ σε σκόνη περιέχει κουρκουμίνη, που είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό, ασκεί αντιφλεγμονώδη δράση και βοηθά στη μείωση της φλεγμονής των αρθρώσεων. Η κουρκουμίνη σχετίζεται επίσης με επιβράδυνση της εξέλιξης του καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά και με την ενίσχυση της μνήμης, γι' αυτό και σχετίζεται με προστασία ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Κόλιανδρος
Ο κόλιανδρος φυτρώνει στις χώρες της Μεσογείου και της ανατολικής Ευρώπης. Είναι επίσης γνωστός ως κινέζικος μαϊντανός και χρησιμοποιείται στη κινέζικη, ινδική και στην κουζίνα της νοτιοανατολικής Ασίας.Το βότανο αυτό βοηθά το πεπτικό σύστημα να απαλλαχθεί από αέρια και καταπραϋνει τον κολικό πόνο που τα συνοδεύει κάποιες φορές. Επίσης ανοίγει την όρεξη.
Μαύρο πιπέρι
Εχει την ιδιότητα να συντηρεί τα τρόφιμα και να δίνει πικάντικη γεύση στο φαγητό. Σε μικρές ποσότητες, που συνήθως χρησιμοποιείται, διευκολύνει την πέψη και ανοίγει την όρεξη ενώ αποτελεί φυτική πηγή σιδήρου. Σε μεγάλες αντίθετα, μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στο έντερο. Με τη λέξη πιπέρι αναφερόμαστε σε πολλά είδη και κατηγορίες, όπως το μαύρο πιπέρι, το άσπρο, το πράσινο, το κόκκινο, το ροζέ, το καφέ, κα.
Ρίγανη
Χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα κυρίως ως φάρμακο για δηλητηριάσεις, σπασμούς, πρηξίματα κ.ά. Συλλέγεται τους μήνες της ανθοφορίας και διατηρείται σε κλειστά γυάλινα βάζα αφού αποξηρανθεί. Η ρίγανη έχει και σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες: Δρα κατά του άσθματος, της δυσμηνόρροιας, κατά των σπασμών ενώ είναι και εφιδρωτική. Χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση των χρόνιων ρευματισμών, ενώ πιστεύεται ότι έχει ευεργετική δράση και στις περιπτώσεις στραβολαιμιάσματος.
Σαφράν - Κρόκος
Έχει χαρακτηρισθεί και ως το χρυσάφι της ελληνικής γης και συγκαταλέγεται στα πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές αλλά και τις αφροδισιακές του ιδιότητες. Για τριακόσια χρόνια ο κρόκος καλλιεργείται στην Κοζάνη. Τα λουλούδια του συλλέγονται το φθινόπωρο και αποξηραίνονται προσεχτικά μέχρι να γίνουν βαθυκόκκινα λεπτά νήματα. Χρειάζονται περίπου 50.000 στίγματα για να προκύψουν 100 γραμμάρια κόκκινου κρόκου. Χρησιμοποιείται ως στομαχικό αντισπασμωδικό και αφροδισιακό. Σήμερα έχουν αποδειχθεί οι αντιθρομβωτικές του ιδιότητες στο αίμα, ενώ σε μικρές δόσεις καταπραϋνει τους πόνους των νεφρών ανοίγει την όρεξη και διευκολύνει την πέψη.
